Oogspoelfles of oogdouche: wat heeft u nodig op het werk?

Als uw medewerkers met gevaarlijke stoffen werken, is oogbescherming - zoals een veiligheidsbril - belangrijk en vaak zelfs verplicht. Mocht er onverhoopt toch iets in de ogen terechtkomen, dan bieden oogdouches en oogspoelflessen eerste hulp. Ze zorgen ervoor dat de ogen snel gespoeld kunnen worden en dat erger wordt voorkomen. In dit blog leg ik uit wanneer een oogdouche of oogspoelfles verplicht is en in welke situatie u een oogspoelfles nodig heeft of juist een oogdouche aan te raden is. Ook geef ik handige stappenplannen en tips voor het gebruik.

Is een oogspoelfles of oogdouche verplicht?

Een oogspoelfles of oogdouche is verplicht als er op de werkplek een reëel risico bestaat dat werknemers in contact komen met bijtende, irriterende of gevaarlijke stoffen die schade kunnen veroorzaken aan huid of ogen. Deze verplichting komt voort uit de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en het Arbobesluit, en sluit aan bij de richtlijnen van NEN-EN 15154 (noodveiligheidsdouches en oogdouches).

 

Situaties waarin een oogdouche of -spoelfles verplicht of sterk aanbevolen is, zijn:

• Werken met zuren, logen of oplosmiddelen (bijv. natronloog, zwavelzuur).
• Verwerken of overgieten van chemicaliën die spatten of dampen kunnen veroorzaken.
• Werken in laboratoria, voedselindustrie, metaal- en chemische sector waar oog- of huidcontact met gevaarlijke stoffen kan optreden.
• Bij vreemde deeltjes, zoals metaalspaanders, houtstof of glas, die diep in het oog zitten.
• Opslagplaatsen van chemicaliën waar morsen mogelijk is.
• Werkplekken met verhoogd risico op brandbare of hete stoffen, waarbij verbranding of verontreiniging van huid/ogen kan optreden.

Wat is een oogspoelfles?

Een oogspoelfles is een EHBO-hulpmiddel dat speciaal ontworpen is om het oog direct en grondig te kunnen spoelen bij een ongeval. Deze is gevuld met een steriele spoelvloeistof (meestal een zoutoplossing) en is gebruiksklaar. Door de ergonomische dop past de fles precies over het oog, zodat u gericht en met voldoende druk kunt spoelen. Een oogspoelfles kan overal worden neergezet of meegenomen, ook op plekken zonder wateraansluiting.

Wanneer gebruikt u een oogspoelfles?

Oogspoelflessen bevatten relatief weinig vloeistof, waardoor uitgebreid spoelen niet mogelijk is. Daarentegen kunnen ze gevuld worden met andere vloeistoffen dan water. Denk daarbij aan speciale vloeistoffen die de chemische stoffen neutraliseren waarmee wordt gewerkt. Bovendien kunt u oogspoelflessen op meerdere plekken plaatsen, zodat medewerkers er snel een kunnen pakken als dat nodig is. Zie oogspoelflessen daarom als middel voor de allereerste hulp. Een oogspoelfles mag als aanvullende EHBO-maatregel gebruikt worden, maar is geen vervanging van een plumbed-in oogdouche of veiligheidsdouche bij hoog risico. Oogspoelflessen zijn vooral geschikt voor mobiele werkplekken, of als eerste overbrugging totdat men de vaste douche bereikt.

Hoe gebruikt u een oogspoelfles?

• Blijf rustig en handel direct
  - Waarschuw collega's en ga zo snel mogelijk naar de dichtstbijzijnde oogspoelfles.
  
  
• Open de fles
  - Draai de dop los of trek de veiligheidszegel weg.
  - Plaats de ergonomische oogcup direct op het aangedane oog.
  
  
• Houd uw hoofd goed
  - Kantel uw hoofd naar de kant van het getroffen oog (dus rechteroog = hoofd naar rechts).
  - Zo voorkomt u dat de vloeistof of de chemische stof in het andere oog terechtkomt.
  
  
• Start met spoelen
  - Knijp in de fles zodat de vloeistof met lichte druk in het oog stroomt.
  - Houd het oog wijd open met de vrije hand.
  
  
• Verwijder contactlenzen (indien van toepassing)
  - Doe dit tijdens het spoelen, niet van tevoren.
  - Laat de lenzen tijdens het spoelen vanzelf loskomen of verwijder ze voorzichtig met schone vingers zodra ze losraken.
  
  
• Spoel grondig
  - Bij stof of vuil: spoel met de fles tot de deeltjes verwijderd zijn (1 tot 2 minuten).
  - Bij chemicaliën: begin direct met de fles en ga onmiddellijk door bij een oogdouche of onder zacht stromend lauw leidingwater.
  - Spoel in totaal minimaal 10 tot 15 minuten of langer volgens het veiligheidsinformatieblad (VIB).
  
  
• Beweeg het oog
  - Rol met de oogbol in alle richtingen zodat de vloeistof alle delen bereikt.
  
  
• Gebruik meerdere flessen indien nodig
  - Bij ernstig letsel of onderweg naar de oogdouche kunnen meerdere flessen nodig zijn.
  
  
• Zoek medische hulp
  - Ga altijd na het spoelen naar een arts of bedrijfshulpverlener (BHV) voor verdere behandeling.
  - Neem indien mogelijk de verpakking van de betrokken stof mee naar de arts.

Wat is een oogdouche?

Een oogdouche is een vaste of mobiele noodvoorziening waarmee de ogen snel en langdurig met schoon water of een steriele oplossing gespoeld kunnen worden na contact met schadelijke stoffen of deeltjes. Deze is aangesloten op de waterleiding (plumbed-in) of op een tank met schoon water en is voorzien van zachte sproeikoppen die beide ogen tegelijk en gelijkmatig spoelen. Een oogdouche levert een constante waterstroom zodat langdurig kan worden gespoeld. Vaak is deze onderdeel van een veiligheidsdouche-installatie, waarbij een oog- en lichaamsdouche gecombineerd zijn.

Wanneer gebruikt u een oogdouche?

Een oogdouche gebruikt u zodra er een ernstig risico voor het oog is door contact met gevaarlijke stoffen of deeltjes en spoelen met een oogspoelfles niet voldoende is. In deze gevallen moet er namelijk langdurig (10 tot 15 minuten of meer) worden gespoeld, zoals bijvoorbeeld vereist is bij chemische ongevallen. Bij een hoog risico schrijft de norm voor dat een direct aangesloten oog- of lichaamsdouche binnen 10 seconden bereikbaar moet zijn. Kortom: oogspoelflessen zijn verplicht als aanvulling bij risico’s, maar bij structureel werken met gevaarlijke chemicaliën moet er een vaste oogdouche of veiligheidsdouche aanwezig zijn.

Waarop moet u letten bij oogdouches?

Een oogspoelfles is eenvoudig te gebruiken en vraagt geen onderhoud. Bij oogdouches heeft u meer zaken om op te letten. Controleer bijvoorbeeld regelmatig of de oogdouche nog werkt. Een oogdouche wordt gelukkig niet dagelijks gebruikt, dus het kan zomaar zijn dat er ongemerkt defecten aan ontstaan. Bovendien zorgt weinig gebruik ervoor dat zich ziektekiemen in de waterleiding kunnen vormen, zoals legionella. Let daarnaast op de volgende punten:

• Sluit de oogdouche aan op lauw water (spoelen met koud water is minder lang vol te houden).
• Plaats de oogdouche op een centrale en goed zichtbare plek.
• Maak de oogdouche snel en eenvoudig bereikbaar (zonder obstakels).
• Duid de plek van de oogdouche aan met een pictogram.
• Zorg voor voldoende water en waterdruk om goed en lang te kunnen spoelen.
• Voorkom dat de waterleiding bevriest.

Hoe gebruikt u een oogdouche?

• Activeer de oogdouche
  - Trek aan de hendel of druk op de knop/pedaal.
  - Controleer of beide sproeiers gelijkmatig water geven.
  
  
• Positioneer uw hoofd
  - Buig uw bovenlichaam voorover.
  - Houd uw gezicht boven de sproeikoppen en plaats beide ogen in de waterstraal.
  - Houd uw hoofd recht vooruit als beide ogen getroffen zijn.
  - Is maar één oog getroffen? Kantel uw hoofd naar de zijde van het aangedane oog zodat de vloeistof niet in het andere oog loopt.
  
  
• Houd de oogleden open
  - Gebruik uw vingers om de oogleden wijd open te houden.
  - Rol met de ogen in alle richtingen, zodat het water alle delen bereikt.
  
  
• Spoel langdurig
  - Bij stof of vuil: minimaal 5 minuten.
  - Bij chemicaliën: minimaal 10 tot 15 minuten, soms langer (zie het VIB van de stof).
  
  
• Verwijder contactlenzen (indien van toepassing)
  - Doe dit tijdens het spoelen, niet van tevoren.
  - Laat de lenzen tijdens het spoelen vanzelf loskomen of verwijder ze voorzichtig met schone vingers zodra ze losraken.
  
  
• Schakel hulp in
  - Laat een collega de BHV’er en/of medische dienst waarschuwen.
  - Laat iemand de verpakking of het etiket van de gevaarlijke stof meenemen.
  
  
• Na het spoelen
  - Blijf niet zelfstandig doorwerken.
  - Laat het oog altijd door een arts onderzoeken, ook als de pijn of irritatie minder is.

Arts raadplegen

Oogspoelflessen en -douches zijn een eerste hulpmiddel. Het wil dus niet zeggen dat ze schade aan het oog voorkomen of genezen. Het is dan ook altijd raadzaam direct een arts of ambulance te bellen als een medewerker gevaarlijke stoffen in zijn ogen krijgt. Zorg ervoor dat er een document bij de telefoon ligt waarop de gevaarlijke stoffen staan beschreven. Bij het telefonisch doorgeven van het ongeval kunt u dan exact vertellen om welke stof het gaat.

FAQ oogspoelflessen en oogdouches

1. Wat is het verschil tussen een oogspoelfles en een oogdouche?

Een oogspoelfles is een mobiele EHBO-oplossing voor de eerste minuten na een incident. Een oogdouche is een vaste voorziening (aangesloten op waterleiding of tank) voor langdurig, continu spoelen en verplicht op werkplekken met hoog risico.

2. Wanneer gebruikt u een oogspoelfles?

Bij een eerste ongeluk met stof, vuil of chemische spatten. Direct na het incident, om de eerste spoeling te starten of onderweg naar een oogdouche of medische hulp.

3. Wanneer gebruikt u een oogdouche?

Bij chemische incidenten of als er langdurig gespoeld moet worden. Maar ook als er geen oogspoelflessen aanwezig zijn of deze leeg zijn. Daarnaast is een oogdouche is verplicht in laboratoria, industrie en andere plaatsen met hoog risico.

4. Moet u uw hoofd achterover houden tijdens het spoelen?

Nee. Kantel uw hoofd naar de kant van het getroffen oog, zodat de vloeistof niet in het andere oog loopt. Zijn beide ogen getroffen? Houd dan uw hoofd recht naar voren.

5. Hoe lang moet u spoelen?

• Bij stof of vuil: 2 tot 5 minuten of tot de deeltjes verwijderd zijn.
• Bij chemicaliën: minimaal 10 tot15 minuten (of langer volgens het VIB van de stof).

Begin altijd met een oogspoelfles, maar ga zo snel mogelijk verder bij een oogdouche of onder zacht stromend leidingwater.

6. Moet u contactlenzen verwijderen?

Ja, maar tijdens het spoelen. Het spoelen helpt de lens los te weken. Daarna kunt u hem voorzichtig verwijderen.

7. Hoeveel spoeltijd geeft een oogspoelfles?

Afhankelijk van de inhoud (500 tot 1000 ml) geeft een fles zo'n 20 tot 90 seconden spoeltijd. Daarom zijn vaak meerdere flessen nodig en is een oogdouche essentieel voor chemische risico’s.

8. Moet u na het spoelen nog naar een arts?

Altijd. Zelfs als de pijn vermindert, moet het oog door een arts gecontroleerd worden.

9. Waar moeten oogspoelflessen en oogdouches geplaatst zijn?

Binnen 10 seconden loopafstand van de risicolocatie. Duidelijk zichtbaar, goed bereikbaar en vrij van obstakels.

10. Hoe vaak moet u de oogspoelflessen controleren?

U moet regelmatig de houdbaarheidsdatum controleren en kijken of de flessen onbeschadigd en verzegeld zijn. Spoel oogdouches wekelijks door om bacteriegroei te voorkomen.

Meer informatie

Bij ons vindt u een uitgebreid assortiment producten voor oogbescherming aan, zoals oogspoelflessen of veiligheidsbrillen. Uiteraard help ik u graag bij het maken van de juiste keuzes. Heeft u vragen? Neem dan contact met mij op via onderstaande contactgegevens.

Wilt u meer lezen over oogbescherming of veilig werken? Neem dan eens een kijkje op onze blogpagina. Hier delen we regelmatig interessante informatie.