Listeria is een bacterie die voorkomt in de bodem, vegetatie, afvalwater - en helaas ook in de productieomgeving van voedingsmiddelen. Hoewel infecties niet vaak voorkomen, is het een van de ernstigste ziekten die mensen door het eten van voedsel kunnen krijgen. Wilt u weten wat listeria precies is? En waarom het zo gevaarlijk kan zijn? In dit artikel vindt u handige achtergrondinformatie.
Wat is listeria en listeriose?
Er zijn verschillende soorten listeria, maar alleen de ‘listeria monocytogenes’ bacterie veroorzaakt de voedselinfectie genaamd listeriose. Mensen krijgen deze voedselinfectie meestal door het eten van onbewerkte of rauwe producten die zonder verhitting worden gegeten, zoals salades, sushi, fruit of ongepasteuriseerde kaas. Daarnaast kunnen vleeswaren zoals beenham, gevogelte, vis en schaaldieren veroorzaker zijn. De symptomen lopen heel sterk uiteen, van een grieperig gevoel met hoofdpijn en koorts tot bloedvergiftiging en hersenvliesontsteking. De ziekte kan een paar dagen tot enkele weken duren en in het uiterste geval kunnen patiënten zelfs overlijden. In Europa krijgen ruim 2.000 mensen per jaar listeriose. Volgens het RIVM zijn er in Nederland de afgelopen jaren 20 mensen ziek geworden.Lastige bestrijding
Gemiddeld overlijdt 20% van de mensen die listeriose krijgen - en dat maakt de bestrijding van de listeriabacterie binnen de voedingsmiddelenindustrie ongelooflijk belangrijk. Het is echter ook een lastige taak. Listeria monocytogenes is een resistente bacterie die vriestemperaturen kan overleven en groeit in een gekoelde omgeving. De koeling en diepvries lijken dus plekken om voedsel veilig te bewaren, maar kunnen er juist voor zorgen dat listeria zich extra prettig voelt. Listeria kan bovendien een film vormen die de bacterie beter op oppervlakken laat hechten en beschermt tegen droogte, hitte en reinigingsmiddelen. Volgens het Voedingscentrum overleeft listeria temperaturen boven de 70 graden overigens niet. Daardoor gebeurt het zelfden dat verhit voedsel listeriose veroorzaakt.Hoe verspreidt listeria zich?
Omdat listeria veel voorkomt in de grond, in het water en op rauw voedsel kunnen de bacteriën gemakkelijk worden verspreid en in de voedselproductie terechtkomen. Natte vloeren, afvoerputten en de riolering zijn binnen de voedingsmiddelenindustrie favoriete plekken voor listeria. De bacterie kan zich op deze plekken eenvoudig vermenigvuldigen en kan zich daarna via schoenen, bezems en voorraadkarren verspreiden naar andere locaties - óók naar locaties waar voedingsmiddelen worden geproduceerd of verwerkt. Geef vooral vloeren en de afwatering daarom extra aandacht binnen uw bedrijf:
- Vloeren. Als de productievloer beschadigd is, kunnen er plassen water ontstaan of kan de vloer vocht absorberen. Hierdoor ontstaan broedplaatsen voor listeria. Ook kapotte of slechte voegen tussen de vloer en de muren kunnen vocht verzamelen - en daarmee de listeriabacterie. Probeer vloeren zo droog mogelijk te houden en repareer scheuren, barsten en gaten direct. Zorg er bovendien voor dat de productievloer schuin afloopt richting een afvoerput, zodat water snel kan weglopen.
- Putten, afvoer en riool. Alle verzamelplaatsen voor verontreinigd water zijn risicozones. Voorkom dan ook dat leidingen gaan lekken en zorg voor regelmatige reiniging. Dit bestaat uit twee stappen: de basisreiniging en desinfecteren. Zorgt u niet eerst voor een correcte basisreiniging, dan kan het desinfectiemiddel zijn werk mogelijk niet goed doen. Het is daarbij belangrijk te letten op de inwerktijd van de producten die u gebruikt. Een te korte inwerktijd zorgt ervoor dat de gebruikte producten niet optimaal werken.
Ook interessant
Beluister Carel de Podcast: Het gebruik en de richtlijnen voor persoonlijke beschermingsmiddelen binnen de voedingsindustrie